Βαρσανουφίου και Ιωάννου Κείμενα Διακριτικά και Ησυχαστικά Eρωτοαποκρίσεις Περί τοῦ μεγάλου Γέροντος Βαρσανουφίου

Ὁ μέγας τοίνυν Γέροντας, καί ἐν Πατράσι θεῖος Βαρσανούφιος, κατήγετο ἀπό τήν Αἴγυπτον, ὡς μαρτυρεῖ Εὐάγριος ὁ σχολαστικὸς ἐν τῶ δ' Βιβλίῳ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ιστορίας, κεφάλαιον λβ'. Φαίνεται δέ ότι ἦτον πεπαιδευμένος τά Ελληνικά καί Αἰγυπτιακά γράμματα, κατά τήν νε' ἀπόκρισίν του ἐκ νεαρᾶς δέ ἡλικίας τόν τῆς ἀσκήσεως βίον ἐπόθησεν ὁ ἀοίδιμος. Μίαν φοράν δέ ἔτυχε νὰ περάσῃ ἀπό τό ἰπποδρόμιον, ἤτοι ἀπὸ τόν τόπον ἐκεῖνον, ὅπου ἔτρεχον οἱ ἄνθρωποι μέ τὰ ἄλογα' ὅθεν ἐστάθη καί ἐπρόσεξεν εἰς τά ἐκεῖ γινόμενα, καί βλέποντας πῶς ἐσπούδαζεν ὁ κάθε ἔνας νά περάσῃ τὸν ἄλλον σελ 33 καί νά τόν νικήσῃ εἰς τό τρέξιμον, εἶπε ταῦτα μέ τόν λογισμόν του' «βλέπεις, πῶς οἱ τοῦ διαβόλου προθύμως ἀγωνίζονται; πόσῳ μᾶλλον ἡμεῖς οἱ κληρονόμοι τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν»; καί ἀπῆλθεν ἔτι προθυμότερος ἐκ τοῖς τοιαύτης θεωρίας ἐπί τόν πνευματικόν ἀγῶνα, καθώς τοῦτο γράφει ὁ ἄλλος Γέροντας Ἰωάννης περί αὐτοῦ Ἀποκρίσει υμη'. Ἀπελθὼν δέ εἰς τὴν περίχωρον Γάζης τῆς ἐν Παλαιστίνῃ, καί ἐκεῖσε εὐρών τό Κοινόβιον τό ἐπιλεγόμενον τοῦ Ἀββἄ Σερίδου, ἔκτισε μικρόν κελλίον ἔξω τῆς Μονῆς πρότερον, εἰς τό ὁποῖον ἐγκλείσας ἑαυτόν, ἐτρύγα καί ἀπελάμβανε τό γλυκύτατον μέλι τῆς ἡσυχίας, ὡς τοῦτο δηλοῦται Ἀποκρίσει σκ'. Φαίνεται δέ ὅτι ἔκτισε καί δεύτερον ἐγκλειστήριον καί ἡσύχαζεν ἐν αὐτῶ ποῦ δέ τοῦτο ἔκτισεν, ἄδηλον εἶναι συμπεραίνεται ὅμως ὅτι καί τὸ δεύτερον ἐγκλειστήριόν του ἦτον, ἡ μέσα εἰς τόπον παράμερον τοῦ ἀνωτέρου Κοινοβίου, ἡ ἔξω, πλησίον τοῦ Κοινοβίου.

᾿Εν τῇ ἀρχῇ δέ τῆς ἡσυχίας του, τρεῖς μόνους ἄρτους ἔφερον αὐτῷ τήν ἑβδομάδα ἐκ τοῦ Κοινοβίου καί ἐτρέφετο Ἀπόκρ. οβ" ἀλλ᾽ ὅμως εἰς τόσον ἄκρον πένθος ἐπέδωκεν ἑαυτόν ὁ τρισμακάριος καί

τοσαύτην γλυκύτητα ἐλάμβανεν ἐκ τῶν δακρύων, ὥστε ὅπου ἀπό τὴν ἡδονήν ἐκείνην τήν ἀνέκφραστον, ἔφθασεν εἰς τό νά τρώγῃ καί πίνῃ ἔνα ὀλίγον. Πολλές φορέες δέ καί ἀλησμόνει τελείως νά φάγῃ τό ἄρτον του, καθώς ἔλεγε καί ὁ Δαβίδ διὰ λόγου του“ «ἐπελαθόμην τοῦ φαγεῖν τόν ἄρτον μου' ἀπό φωνῆς τοῦ στεναγμοῦ μου ἐκολλήθη τό ὀστοῦν μου τῇ σαρκί μου» Ῥαλμ. ρα᾽6͵ Διά τοῦτο, ποτέ μέν, δύο φορές τήν ἑβδομάδα ἔτρωγε, ποτέ δέ, μίαν, καί πάλιν ὅταν ἤρχετο εἰς τὴν τράπεζαν, ἤρχετο ὡσάν νά εἶναι χορτασμένος. Τρώγοντας δέ, κατέκρινε τόν ἑαυτόν του λέγων «διατί πάντοτε οὐκ εἰμί οὕτως»; Ἀπό γάρ τῆς γλυκύτητος ὅπου εἶχεν εἰς τήν πνευματικήν τροφήν, ἀλησμόνει τήν αἰσθητήν Ἀποκρίσει στ ,ζ. Καί τό παράδοξον ἦτον, ὅτι αὐτός ἐδύνετο νά μείνῃ καί ὅλην σχεδόν τήν ζωήν του χωρίς νά φάγῃ καί νά πίῃ καί νά ἐνδυθῇ' ἐπειδή ἡ τροφή αὐτοῦ καί ἡ πόσις καί τό ἔνδυμα ἦτον τό Πνεῦμα τό ἅγιον Ἀπόκρ. οη

Προ'ί'οντος δέ τοῦ καιροῦ, καί ἐπί πλέον πλύνοντας τόν ἑαυτόν του διά τῶν ἀειρρύτων δακρύων, ἐκαθάρισε τήν καρδίαν του ὁ τρισόλβιος, ὄχι μόνον ἀπό τά σωματικά πάθη, ἀλλά καί ἀπό τά ψυχικά, ἀπό τήν οἴησιν λέγω, ἀπὸ τὴν κενοδοξίαν, ἀπό τήν ἀνθρωπαρέσκειαν, ἀπό τὴν πονηρίαν καί ἀπό τά ἄλλα ὅμοια τά βαθέως κεκρυμμένα μέσα εἰς τήν καρδίαν, καί οὕτως ἀνώτερος γενόμενος τῶν βελῶν τοῦ ἐχθροῦ, ἀπόκτησε τὴν εἰρήνην τῶν λογισμῶν, ἡτις εἰναι τό χώρητικόν δῶρον τοῦ ἐχθροῦ, ἀπόκτησε τὴν εἰρήνην τῶν λογισμῶν, ἡτις εἰναι τό χώρητικόν δῶρον τῶν χαρισμάτων τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ὡς λέγει ὁ τῆς Θεσσαλονίκης θεῖος Γρηγόριος λόγῳ πρός τήν Ξένην. Ἀπόκτησε δέ καί τήν κοίμησιν, ἤ μᾶλλον εἰπεῖν, ἀπονέκρωσιν παντός ἐμπαθοῦς κινήματος καί φρονήματος' διά τοῦτο καί τό ἐγκλειστήριόν του, κοιμητήριον ῶνόμαζεν. Ὅθεν ὁ ἄλλος Γέροντας Ἰωάννης, ἐρωτηθείς διατί ἔτσι ὠνόμασεν αὐτό, ἀπεκρίθη «ὅτι ἀνεπαύσατο ἀπό τῶν παθῶν ὅλων' ἀπέθανε γάρ τελείως τῇ ἁμαρτίᾳ καί τό κελλίον αὐτοῦ, ἐν ᾧ ἐζώγρηται ὡς ἐν τάφῳ, διά τό ὄνομα τοῦ  34 Ἰησοῦ, τόπος ἀναπαύσεως ἐστίν, ἔνθα οὐ πατεῖ δαίμων, οὐδέ ὁ ἄρχων αὐτοῦ διάβολος ἁγιαστήριον γάρ ἐγίνετο, ὅτι ἐχώρησε τὸ κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ» Ἀπόκρ. ογ'. Ἀφ᾿ οὐ λοιπόν ἐκαθάρισε τήν καρδίαν του ἀπὸ τὰ πάθη καί ἠξιώθη νὰ γίνῃ ναός καί κατοικητήριον τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τίς δύναται νά παραστήσῃ τά χαρίσματα ὅπου ἠξιώθη νά λάβῃ; ᾿Εκ τῆς τοιαύτης καθαρότητος ἐπλουτίσθη μέ τήν ὐψοποιόν καί ἀληθινήν καί τελείαν ταπείνωσιν' δηλαδή, ὅχι μέ τὴν ταπείνωσιν ἐκείνην, ἡτις συνίσταται μέ τά ἔξω ταπεινά σχήματα καί τά ταπεινά λόγια, ἀλλά μέ τήν ταπείνωσιν ἐκείνην, τὴν ὁποίαν κτίζει τό Πνεῦ μα τό ἅγιον τοῖς ἐγκάτοις ἐγκαινιζόμενον, κατά τόν τῆς Θεσσαλονίκης μέγαν Γρηγόριον λόγ. εἰς τήν Ξένην’ διά τοῦτο καί Θεοδώρητον αὐτήν οἱ Πατέρες καλοῦσι, καί μάλιστα ὁ Σινα'ίτης θεῖος Γρηγόριος' «ταπείνωσις γάρ ἐστι, κατά τὸν ἴδιον Βαρσανούφιον, τό ἔχον ἑαυτόν γῆν καί σποδόν, ἔργοις καί οὐ λόγοις μόνον' καί τό εἰπεῖν' ἐγώ τίς εἰμι; τίς ψηφίζει με; πρᾶγμα οὐκ ἔχω μετά τινος» Ἀπόκρ. ρστβ'. ᾿Εκ τῆς ταπεινώσεως δέ ταύτης ἠξιώθη νά λάβῃ τὴν μείζονα πασῶν τῶν ἀρετῶν διάκρισιν, ἡτις ἐδόθη παρά Θεοῦ εἰς τόν ἄνθρωπον ὡσάν ἑνας κυβερνήτης, κατά τόν αὐτόν Βαρσανούφιον Ἀπόκρ. ρο. Καί κατά τόν θεῖον Μελέτιον τόν ὁμολογητήν, «ἡ διάκρισις εἰναι βάσις τῶν ἀρετῶν, ἀρχή, μεσότης καί τέλος πάντων τῶν καλῶν' λύχνος φαίνων ἐν τῇ σκοτίᾳ᾽ πλανωμένων ὁδηγός, χειμαζομένων λιμήν» Βαθμίδ. ρξσ'᾽ ἐκ δέ τῆς διακρίσεως, ἠξιώθη νά λάβῃ τὴν διόρασιν, διά μέσου τῆς ὁποίας ἐρευνῶνται οἱ νοητοί καί ἀπόκρυφοι λόγοι τῶν αἰσθητῶν καί νοητῶν κτισμάτων, κατά τὸν ἐκ Δαμασκοῦ ὅσιον Πέτρον.

᾿Εκ δέ τῆς διοράσεως ἠξιώθη νά λάβῃ καί τό τῆς προοράσεως καί προφητείας χάρισμα καί νά βλέπῃ τά μακράν γινόμενα, ως παρόντα, καί τά μέλλοντα, ως ἐνεστῶτα' ἀλλά τό χάρισμα τοῦτο, τόσον πολλά πλούσιον ἐδόθη εἰς τόν τρισόλβιον τοῦτον Πατέρα, ὥστε ὅπου αὐτός προεγίνώσκε καί προέλεγε πρό δύο χρόνων, ὅτι μέλλει νά ἐλθῃ εἰς τό Κοινόβιον ὁ ἀπό Μηρωσάβης ὅσιος Ἰωάννης Ἀπόκρ. α'. Αὐτός προεγίνώσκε καί προέλεγεν, ὅτι μέλλουν νά ἔλθουν πλούσιοι καί νά κοινοβιάσουν εἰς τό Μοναστήριον Ἀποκρ. λα'. Αὐτός διά τῆς χάριτος ἐγίνωσκε καί τάς βουλάς τῶν καρδιῶν, ὅθεν καί ἀπεκρίνετο πρός ἐκείνους ὅου τόν ἐρώτων, ὅχι μέ λόγον προφορικὸν, ἀλλὰ μόνον μέ τόν νοῦν καί τήν διάνοιάν τους Ἀπόκρ. νδ᾽ καί ρξγ'. Καί ἐκεῖνα τά ἴδια λόγια ὅου ἀναγινώσκομεν εἰς τήν Γραφήν ὅπως ἔλεγεν ὁ Προφήτης Ἐλισσαῖος πρός Γιεζί, τόν λαβόντα τὰ δύο τάλαντα ἀργυρίου ἀπό τόν Νεεμάν' «οὐχί ἡ καρδία μου ἐπορεύθη μετά σοῦ»; Δ᾽ Βασιλ. ε᾽26 τά αὐτά ἔλεγε καί ὁ θεῖος Βαρσανούφιος πρός τὸν ἀπὸ Μηρωσάβης Ἰωάννην. «Καί τοῦτο μάθε, ὅτι ὅτε ὐπάγεις εἰς διακονίαν τοῦ Κοινοβίου, πάντως ὑπάγει μετά σοῦ ἡ καρδία μου» Ἀπόκρ. κζ'. Ἐπειδή καί τοῦ αὐτοῦ Προφητικοῦ χαρίσματος τοῦ Ἐλισσαίου ἦτον ἠξιωμένος καί ὁ ὅσιος Βαρσανούφιος, ὅθεν καί ἡ πρόρρησις αὐτοῦ ποτέ δέν ἐλάνθανεν, ἀλλά διά τῶν ἔργων ἐβεβαιοῦτο' προεῖπε γάρ περί  35 τοῦ ἄρχοντος, τοῦ ἀποσταλέντος παρά τοῦ Βασιλέως διά νά καταστήσῃ εἰς τὸν θρόνον τῆς Γάζης τόν ἀνάξιον Ἐπίσκοπον, ὅτι «τήν πόρταν τῆς πόλεώς ἐάν φθάσῃ, εἰς τὴν πόλιν οὐκ ἐμβαίνει“ οὐ συγχωρεῖ γὰρ αὐτῷ ὁ Θεός» καί τῇ ἀληθείᾳ οὑτώς ἔγινεν. Ἐπειδή ἐξαίφνης ἀκουσθεῖσα ἡ φήμη τοῦ θανάτου τοῦ Βασιλέως, ἔκαμε νά διαλυθοῦν ὅλα τά ἐλπιζόμενα καί μελετώμενα παρ᾿ αὐτοῦ Ἀπόκρ. ώ'.