Ο «ΚΑΛΟΣ» ΜΑΓΟΣ ΑΠΕΘΑΝΕ; ΖΗΤΩ, Ο «ΚΑΛΟΣ» ΒΡΥΚΟΛΑΚΑΣ! (Α')
Ο «ΚΑΛΟΣ» ΜΑΓΟΣ ΑΠΕΘΑΝΕ;
ΖΗΤΩ, Ο «ΚΑΛΟΣ» ΒΡΥΚΟΛΑΚΑΣ!
Ιωάννου Μηλιώνη
(α' μέρος)
Πάνω από μία δεκαετία, βομβαρδιζόμασταν, εμείς και τα παιδιά μας, με όλους τους δυνατούς τρόπους, από τα ΜΜΕ και το αδίστακτο μάρκετινγκ των εκατοντάδων ενδιαφερομένων φορέων διεθνώς, αλλά και στη χώρα μας, με το προφίλ τού «καλού» μάγου, με πρωταγωνιστή του είδους τον ήρωα της J. Κ. Rowling νεαρό μάγο Χάρι Πότερ. Κι ενώ ο «βομβαρδισμός» δε σταμάτησε από το 1997 -με την κυκλοφορία του πρώτου βιβλίου- μέχρι το 2011 -με την προβολή του 2ου μέρους της έβδομης ταινίας- οι συντελεστές αυτής της πρωτοφανούς στα χρονικά της ανθρωπότητας παγκόσμιας πλύσης εγκεφάλου απεφάσισαν ότι θα πρέπει να συνεχιστεί η «επιχείρηση» εις το διηνεκές με τη δημιουργία, στο Orlando της Florida1, από τη Warner Bros, σε συνεργασία με τη Universal Studios, του «Πάρκου Διασκέδασης Χάρι Πότερ» (The Wizarding World of Harry Potter) -κάτι αντίστοιχο με τα διάφορα Disney Lands-, που άνοιξε στο κοινό το 2010.
Επειδή όμως, όσο και καλοστημένο να είναι από τη «Νέα Εποχή» ένα τέτοιο σενάριο, το κοινό κάποτε αρχίζει να κουράζεται, οι διεθνείς εγκέφαλοι για την υποδούλωση του ανθρώπου έσπευσαν να βρουν το υποκατάστατο· και το βρήκαν στο «πρόσωπο» του βαμπίρ.
Σε παλαιότερο τεύχος του «Διαλόγου»2 είχαμε ασχοληθεί με το θέμα των βρυκολάκων, από τη «μεταφυσική» του ή μάλλον από την αποκρυφιστική του πλευρά και θα άξιζε να μελετηθεί και πάλι σοβαρά εκείνο το άρθρο. Σήμερα όμως η χιονοστιβάδα που λέγεται «βαμπιρισμός» και που έχει κατακλύσει όλους τους τομείς της ζωής μας (φιλολογία, θέαμα, «τέχνη», παιχνίδι κ.α., ακόμη και την πορνογραφία) καθιστά την επαναφορά μας στο θέμα απολύτως αναγκαία.
Αλλά ας δούμε πρώτα τι είναι οι βρυκόλακες; Είναι, σύμφωνα με τη λαϊκή αντίληψη, οντότητες που βγαίνουν από τον τάφο τους για να πιουν το αίμα των ανθρώπων, αφού δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς αυτό; Τι πιστεύει ο λαός μας για τους βρυκόλακες; Πρόκειται ή όχι για χθόνιες οντότητες; Τι λέει η παράδοση γι' αυτούς, και πως αντιμετωπίζει το θέμα η Εκκλησία μας;
Ο βρυκόλακας, βουρδούλακας, βαμπίρ κ. α. αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του λαϊκού θρύλου στην παγκόσμια μυθολογία. Κατά τη γνωστή συγγραφέα του είδους Κάρεν Τόμπσον (Karen Thompson) και τη μελέτη της για τη μυθολογία των βαμπίρ3, ο βρυκόλακας αντιπροσωπεύει «ένα φάντασμα που έχει επιβληθεί μέσω τον φόβου εδώ και αρκετούς αιώνες σχεδόν σε όλο τον κόσμο».
Παρά τις αποστάσεις -τόπου και εποχής- που χωρίζουν τους διάφορους πολιτισμούς, οι ιστορίες που αφορούν τα βαμπίρ είναι εντυπωσιακά ομοιόμορφες. Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι οι περισσότερες από τις περιγραφές επιθέσεων βαμπίρ προέρχονται από την Κίνα, την Ελλάδα και τα σλαβικά έθνη. Κι αυτό είναι απορίας άξιο, καθόσον, ενώ οι σλάβοι γειτνιάζουν τοπικά με τον ελλαδικό χώρο, η Κίνα, τόσον εδαφικά όσο και πολιτισμικά, απέχει πολύ από τη βαλκανική χερσόνησο4.
Ο βρυκόλακας αντικατοπτρίζει μεταξύ άλλων, τον πρωτόγονο φόβο του μακράν της Εκκλησίας ανθρώπου για το θάνατο, τους νεκρούς και την αναζήτηση της αθανασίας. Όλα αυτά συγκλίνουν στο πέρασμα του χρόνου για να μας δώσουν τη σύγχρονη και σχετικά περίπλοκη εικόνα του σημερινού βαμπίρ.
Το σημαντικότερο γεγονός για το βρυκόλακα είναι ότι «ζει» πέρα από το φυσικό θάνατο, ενώ οι μύθοι οι σχετικοί με την προέλευσή του υποδεικνύουν μια πολύ ισχυρή σύνδεση με το σύμβολο του φιδιού. Το βαμπίρ συνδέεται με τους αρχαίους μύθους της γονιμότητας, και λόγω της συμβολικής σχέσης φιδιού και γονιμότητας, και λόγω των ζωικών χαρακτηριστικών του βαμπίρ που επαναλαμβάνονται, όπως ο τρόπος του ύπνου του, η επιστροφή του εκ νεκρών και η ανανέωσή του μέσω της επαφής του με τη ζωή.
Δύο μύθοι που σχετίζονται με την προέλευση του βαμπίρ είναι παρόμοιοι και είναι πιθανώς παραλλαγές του ίδιου λαογραφικού μοτίβου. Ο πρώτος σχετίζεται με την ιστορία της Λάμιας, της βασίλισσας της Λιβύης, που αγαπήθηκε από το Δία, με το παιδί που γεννήθηκε από την ένωση τους και με τη ζηλοτυπία της Ήρας που έκλεψε το νήπιο. Η Λάμια αποσύρθηκε σε μια σπηλιά κι άρχισε να περιπλανιέται τις νύχτες, κλέβοντας και τρώγοντας τα νεογέννητα μωρά, ενώ αργότερα οι προτιμήσεις της επεκτάθηκαν στην αποπλάνηση νεαρών ανδρών, που τους σκότωνε είτε κάνοντας έρωτα μέχρι θανάτου ή πίνοντας το αίμα τους. Η μυθολογία την περιγράφει με σώμα ερπετού από τη μέση και κάτω και φτερά. Τα σύγχρονα θηλυκά βαμπίρ συχνά παρουσιάζονται εικαστικά με χλωμό δέρμα, κάτω άκρα ερπετού, κόκκινη τριχοφυΐα, πράσινα μάτια και φτερά δράκοντα.
Ο δεύτερος μύθος αφορά στη Λίλιθ, την υποτιθέμενη πρώτη σύζυγο του Αδάμ, που συναντούμε σε διάφορα αρχαία θρησκεύματα και στον αποκρυφισμό. Η Λίλιθ ήταν θηλυκός δαίμονας στη μυθολογία των λαών της Μεσοποταμίας, που σχετιζόταν με τον άνεμο και επιστεύετο ότι έβλαπτε τα παιδιά3. Ταλμούδ και Μιντράς6, εμφανίζουν τη Λίλιθ σα νυχτερινό δαίμονα, που όπως λέγεται δημιουργήθηκε ταυτόχρονα με τον Αδάμ, από τον ίδιο πηλό -επομένως ήταν ίση του σε όλα- αλλά αρνήθηκε υπακοή στον Αδάμ, έβγαλε φτερά και πέταξε μακριά του, αφού πρώτα πρόφερε το τετραγράμματο, το απαγορευμένο όνομα του Θεού.
Αναζητώντας τη Λίλιθ τη βρίσκουμε για πρώτη φορα σε αρχαία Σουμερικά μυστικιστικά γραπτά και φυλαχτά ως Λιλλάκε, που είναι το απόκρυφο όνομα της Θεάς Μπελίλι. Την ξανασυναντάμε ως Μπααλάτ -παράφραση του «Μπελίλι»- στους Καϊνίτες7 κι αργότερα, στις Εβραϊκές δοξασίες σαν θηλυκό δαίμονα της έρημου. Η πρώτη σοβαρή αναφορά της Λίλιθ γίνεται στο Εβραϊκό Ταλμούδ. Στα Καμπαλιστικά γραπτά αναφέρεται κυρίως ως σύντροφος του Σαμαήλ (του Σατανά) και ως η θηλυκή έκφρασή του. Αναφέρεται επίσης και ως η προσωποποίηση του πειρασμού της Εδέμ καθώς και ως το πρώτο Succubus8.
Συναντάμε τη Λίλιθ στη ζωγραφική από το Μεσαίωνα έως τις μέρες μας, όπου αναπαριστάται ως ο πειρασμός του Αδάμ και της Εύας, είτε σαν φίδι με γυναικείο κεφάλι, είτε και σαν γυναίκα που τους προσφέρει τον καρπό.
Το 19ο αιώνα, ο Κάρλ Γιούγκ (ψυχολόγος και αποκρυφιστής) τη χρησιμοποιεί σαν έκφραση και προσωποποίηση του αρσενικού άνιμους, της δήθεν θηλυκής πλευράς του άνδρα, που βρίσκεται καταπιεσμένη. Τον ίδιο αιώνα, η Λίλιθ αρχίζει να μεταλλάσσεται, από πλάσμα δαιμονικό σε σύμβολο θηλυκότητας. Οι φεμινίστριες -κυρίως οι προερχόμενες από τη «Θεοσοφική Εταιρία» της Έ. Π. Μπλαβάτσκυ- τη λατρεύουν ως το αυθεντικό θηλυκό ίνδαλμα που απαρνείται ακόμα και τον κήπο της Εδέμ για χάρη της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας της· φυσικά η δαιμονική και η παιδοκτόνος πλευρά της παραμερίζονται τώρα και απορρίπτονται.
Τα νεοπαγανιστικά κινήματα (Wicca κ.α.) αποδέχονται τη Λίλιθ ως θεότητα-προστάτιδα της σκοτεινής γυναικείας πλευράς, αλλά και του γυναικείου ερωτισμού. Λατρεύεται όμως μέχρι τις μέρες μας και από διάφορα σκοτεινά τάγματα με την αρχική της μορφή, ως αρχόντισσα του σκότους και ως η ηγέτιδα των άυλων βαμπίρ (incubi και succubi).
Τόσο η Λάμια όσο και η Λίλιθ έχουν μια ισχυρή σχέση με το φίδι. Και οι δύο αποπλανούσαν τα αρσενικά θύματά τους και τα οδηγούσαν στο θάνατο. Σε μια από τις μεταφράσεις της Βίβλου, συγκεκριμένα τη Vulgata9, η μετάφραση του ονόματος Λίλιθ είναι Λάμια10. Σε ένα και μοναδικό στίχο της Παλαιάς Διαθήκης11 η σχετική αναφορά ερμηνεύεται από δυτικούς μεταφραστές κατά τρόπον που να παραπέμπει στη Λίλιθ .
Στην εξάπλωση του μύθου των βρυκολάκων φαίνεται πως ευθύνονται, εκτός των λαϊκών και κάποιοι κληρικοί, απλοί άνθρωποι της υπαίθρου. Μέχρι το Σχίσμα του 1054 μ.Χ. η Εκκλησία δεν είχε συγκεκριμένη στάση στο ζήτημα αυτό. Τελικά και η Εκκλησία και ο παπισμός αποδέχθηκαν ότι τα περί βρυκολάκων συνιστούν διδασκαλίες περί δαιμονίων. Στην προσπάθειά της η Εκκλησία να εκριζώσει αυτή την ειδωλολατρική δεισιδαιμονία χρησιμοποίησε σε κάποιες περιπτώσεις επιλεκτικά τους εξορκισμούς και τα αγιαστικά της μέσα, τον «αγιασμό», το αντίδωρο και τον Εσταυρωμένο. Αν και σε κάποιες περιπτώσεις και κληρικοί αναπαρήγαγαν τον μύθο για την καταπολέμηση των βρυκολάκων με μελέτες και συγγράμματα, κυρίως κατά το διάστημα 1600-1800, από λόγιους μονάχους γράφτηκαν εκατοντάδες πραγματείες, στις οποίες γινόταν απόπειρα εκλογίκευσης του θέματος, όπως π.χ. ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης που καταδικάζει στο Πηδάλιο όσους ασχολούνταν με τέτοια θέματα.
Δύο ιστορικά πρόσωπα φαίνεται να ευθύνονται για την αναβίωση του μύθου για τους νεκροζώντανους γύρω στους 15ο και 16ο αιώνες.
Πρώτος αναφέρεται ο Βλάντ ΙΙΙ, Πρίγκιπας της Βλαχίας (1431-1476), που πέρασε στην ιστορία και ως Βλάντ Τέπες Ντράκουλα (Vlad Tepes), δηλαδή, «Βλάντ ο ανασκολοπιστής», γιός τού Ντακούλ , ηγεμόνας της Βλαχίας, δημοφιλής ήρωας στη Ρουμανία και στη Μολδαβία, που «μετεξελίχθηκε» από τον Άγγλο μυθιστοριογράφο Μπράμ Στόουκερ , το 1897, στον περιβόητο Κόμη Δράκουλα των Καρπαθίων. Ο Στόουκερ εμπνεύστηκε από την ιστορική φιγούρα τού κόμη της Τρανσυλβανίας, ο οποίος βέβαια δεν ήταν βαμπίρ, αλλά ήρωας αγωνιστής κατά των Τούρκων κατακτητών στην περιοχή. Οι προφανώς σκληρές και βάρβαρες μέθοδοι της εποχής (ανασκολοπισμός-παλούκωμα κ.α.) ήταν ο λόγος που ο Βλάντ III' έμεινε στην ιστορία ως «ο ανασκολοπίστης Πρίγκιπας» (Kaziglu Bey)
Το δεύτερο πρόσωπο που έδωσε τροφή στους μύθους περί βρικολάκων είναι η Ελίζαμπεθ Μπάθορυ (Countess Erzsebet Bathory de Ecsed), (1560-1614) -με καταγωγή από τις πιο αριστοκρατικές οικογένειες της Ουγγαρίας-, μια γυναίκα που έμεινε στην ιστορία ως η «Ματωμένη Κόμισσα». Παντρεμένη με τον κόμη Φέρεντς Ναντάσντυ, στρατιωτικό, αρκετά μεγαλύτερο της, περιγράφεται ως μια εξαιρετικά όμορφη γυναίκα, η οποία όμως έκρυβε ένα διεστραμμένο και σαδιστικό χαρακτήρα16. Όταν ο άντρας της, ως στρατιωτικός, έλειπε αρκετό καιρό από την συζυγική εστία, η Ελίζαμπεθ εκτόνωνε τις σαδιστικές της τάσεις πάνω στις υπηρέτριές της, κάτι που δεν εθεωρείτο μεμπτό την εποχή εκείνη, όταν επρόκειτο για το σωφρονισμό υπηρετών και ειδικά όταν αφορούσε σε ανθρώπους κατώτερης κοινωνικής τάξης. Σύμφωνα μάλιστα με κάποιες πηγές ο ίδιος ο κόμης «εκπαίδευσε» την γυναίκα του στην «τέχνη» των βασανιστηρίων και σε σατανιστικές τελετουργίες. Όταν ο Ναντάστυ πέθανε, το 1601 η Ελίζαμπεθ συνέχισε, στο οικογενειακό της φέουδο κοντά στην Μπρατισλάβα, το αγαπημένο της σπορ, τον σαδισμό πάνω στις υπηρέτριές της, διανθισμένο με πρακτικές ομοφυλοφιλίας. Καθώς τα έργα της γίνονταν γνωστά στην τοπική κοινωνία κι οι κάτοικοι απέφευγαν να στέλνουν τις κόρες τους να μπουν στην υπηρεσία της, οδηγήθηκε στη λύση της απαγωγής νεαρών κοριτσιών από τις οικογένειες των χωρικών που ζούσαν γύρω από το κάστρο/κολαστήριο.
Με τα πρώτα σημάδια γήρατος, η Ελίζαμπεθ ξέφυγε από κάθε όριο. Κατέφυγε στη μαγεία, σκοτώνοντας νεαρές παρθένες για να κάνει μπάνιο στο αίμα τους και να διατηρήσει, όπως πίστευε, τη νεότητα και την ομορφιά της. Η αρχή του τέλους ήλθε όταν «έκανε το λάθος» να σκοτώσει δύο νεαρές αριστοκράτισσες. Ο βασιλιάς Ματίας Β', εξάδερφός της, έστειλε αντιπροσωπεία να ξεκαθαρίσει τα συμβαίνοντα στο κάστρο Csejthe. Οι εικόνες που αντίκρισαν οι απεσταλμένοι παραπέμπουν σε εφιαλτικό θέαμα, με πτώματα παντού, ωχρά από την αποστράγγιση τού αίματός τους. Η κόμισσα συνελήφθη και οδηγήθηκε σε δίκη. Οι κατηγορίες, βαρύτατες: φόνος, λυκανθρωπία, βαμπιρισμός, σαδισμός. Διαβάστηκε και το ημερολόγιό της όπου είχε καταγράψει 850 θύματά της. Τέλος, ενώ οι συνένοχές της δεν απέφυγαν το θάνατο, εκείνη καταδικάστηκε σε εγκλεισμό στον πύργο της όπου χτίστηκε ζωντανή και πέθανε μετά 3 χρόνια.
(Τέλος Α’ μέρους).
1. http://en.wikipedia.org/wikiArhe_Wizarding_World_ of_Harry_Potter
2. «Διάλογος», τ. 32, Απρίλιος - Ιούνιος 2003, σσ. 25-29.
3. http://kekrops.tripod.com/Mythology_Vampire.html
4. http://www.e-telescope.gr/el/mystery-and-strange/
5. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%AF%CE% BB%CE%B9%CE%B8
6. Midrash: Μέθοδος βιβλικής ερμηνείας από τους εβραίους ραββίνους. Αποτελεί τη ραββινική παράδοση για τη συμπλήρωση των «κενών» στη Βίβλο. Σχετίζεται και με την αυθαίρετη καμπαλιστική ερμηνεία των Γραφών.
7. Μερίδα τού κινήματος των Γνωστικών του 2ου μ.Χ. αιώνα. Θεωρούσαν το Θεό της Παλαιάς Διαθήκης κατώτερο ον και τύραννο και τιμούσαν τον Κάϊν ως τον κάτοχο της αληθινής γνώσης, που δια μέσου των αιώνων μεταδόθηκε σε όλους τους αποβλήτους της Αγίας Γραφής μέχρι τον Ιούδα. Νομιμοποιούσαν την ανηθικότητα, ερμηνεύοντας και βιώνοντας την ευαγγελική ελευθερία ως ακολασία.
8. Succubus (πληθ.: succubi): Θηλυκός δαίμονας που πιστεύεται ότι επισκέπτεται άντρες στη διάρκεια του ύπνου και προχωρεί σε σεξουαλική επαφή μαζί τους.
9. Η λατινική μετάφραση της Αγίας Γραφής. Έγινε στο τέλος του 4ου αιώνα μ.Χ., εντολή του Πάπα Δάμασου Α' και υιοθετήθηκε από τους παπικούς.
10. http://www.etymonline.com/index.php?search=Bible +translations&searchmode=none
11. «εκεί ενόσσευσεν εχίνος, και έσωσεν η γη τα παιδία αυτής μετά ασφαλείας, εκεί συνήντησαν έλαφοι και είδον τα πρόσωπα αλλήλων...» (Ησαΐας ΛΔ' 15).
12. http://www.youtube.com/watchον=6D3ssTsZdmI
13. http://www.livepedia.gr/content-providers/periskopio/ crypto/3386BRIKOLAKES.pdf
14. Βλάντ ΙΙ, πατέρας τού Βλάντ III', ο επονομαζόμενος «Δράκος» (Dracul), μετά την εισαγωγή του, το 1431, στο «Τάγμα τού Δράκου» (Order of the Dragon), ιδρυθέν από τον αυτοκράτορα της «Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας» Σιγισμούνδο.
15. http://www.focusmag.gr/articles/view-article.rx?oid= 395124
16. http://foititikospalmosistoria.blogspot.com/2010/12/ blop-Dost.html
ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΙΑΛΟΓΟΣ (ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011, ΤΕΥΧΟΣ 65)
Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον www.egolpion.com
10 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012
Read more: http://www.egolpion.com/magos_vrikolakas.el.aspx#ixzz2rP77V21u
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου