Η ΑΝΑΛΗΨΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΑΥΤΗΣ.

Η ΑΝΑΛΗΨΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΑΥΤΗΣ.

Άξονας στην όλη σύνθεση της Αναλήψεως η Παναγία τοποθετείται ακριβώς κάτω από τη «δόξα» του Υιού της δεόμενη ισχυρώς, αλλά ήρεμη και ατάραχη μεταξύ των Αποστόλων, εκφράζοντας το αμετακίνητο της Εκκλησίας, γιατί αυτή αποτελεί την προσωποποίηση της Εκκλησίας, μεσολαβεί και ικετεύει για τη σωτηρία του πληρώματός της. «Η εκκλησιαστική σημασία της υπογραμμίζεται από την λεπτή κατακόρυφη στάση της  προς τα επάνω και από τα χέρια της τοποθετημένα σαν προσφορά και ικεσία για τον κόσμο.»

Γι’ αυτό, όταν η Ανάληψη μετατίθεται από τον κεντρικό τρούλο των Ι. Ναών, αντικαθίσταται από τον Παντοκράτορα και ιστορείται στην καμάρα προ του ιερού βήματος και παραλείπεται από έλλειψη χώρου η Θεοτόκος στη σύνθεση, έχει πάρει ήδη την θέση της στην κεντρική κόγχη του ιερού βήματος ως Πλατυτέρα, δορυφορούμενη από τους δύο «ἐν αἰσθήσεσι λευκαῖς» αγγέλους, που φανερώθηκαν κατά την Ανάληψη, επειδή αυτή είναι η «Πλατυτέρα τῶν οὐρανῶν», αυτή ενώνει τα επί γης με τα επουράνια.

Εκεί δε «ζωγραφουμένη μετά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ συμβολίζει τήν Ἐκκλησίαν μετά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐν τῷ μέσῳ αὐτῆς». Στην Ανάληψη του Κυρίου, τη στιγμή που στα μάτια των μαθητών αποκαλύπτεται η θεία φύση του Διδασκάλου τους, η Θεοτόκος υπογραμμίζει την ανθρώπινη φύση Του, την επί γης παρουσία Του και την αιώνια μαρτυρία της αποκαλύψεως του λόγου Του διά της Εκκλησίας.

Αφού η Θεοτόκος είναι η «ἀδιάψευστη μαρτυρία τῆς θείας ἐνσαρκώσεως καί τῆς αἰωνίου παρουσίας τοῦ Θεοῦ ἐπί τῆς γῆς». Άλλη μια φορά η παράδοση στη λειτουργική τέχνη, όπως λένε, ενώνει δύο πραγματικότητες, το ιστορικό γεγονός και την «αποκάλυψη που ξεπερνά τα σύνορα του καιρού». Γιατί η Θεοτόκος γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στην Ανάληψη και στην Δευτέρα παρουσία του Υιού της και βεβαιώνει για τη δική μας ανύψωση στη δόξα της κεφαλής της Εκκλησίας, στη δόξα του Χριστού.

Γι’ αυτό ελκύει η Θεοτόκος τόσο τα μάτια και την καρδιά μας από τη Σάρκωση του Κυρίου έως την Ανάληψη και έως τη δική της Μετάσταση, αλλά και κάθε μέρα και ώρα συγκεντρώνει της παρακλήσεις και τις ελπίδες μας. Μεταξύ ουρανού και γης η Θεοτόκος, η Μητέρα κάθε χαράς και ευλογίας όλης της κτίσεως, των ανθρώπων και των αγγέλων, η μόνη παρρησία και μεσίτρια ουρανού και γης του μόνου Μεσίτου Θεού και ανθρώπων, του Χριστού.

___________________________________

ΕΘΙΜΑ ΚΑΙ ΔΟΞΑΣΙΕΣ

ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ που ασκεί και η μαγική δύναμη που αποδίδεται στην εορτή της Αναλήψεως σχετίζεται με την ερμηνεία που δίνεται στη λέξη ανάληψη, παράγωγο του αναλήβομαι, που είναι συνώνυμο με το εξαλείφομαι, εξαφανίζομαι. Για τα παραθαλάσσια μέρη, τη μέρα αυτή ξεκινούν τα μπάνια, γιατί πιστεύεται ότι με το νερό «αναλήβονται» όλα τα κακά, όπως «αναλήφθηκε» ο Χριστός. Αντίθετα στην ηπειρωτική Ελλάδα η Ανάληψη είναι γιορτή των βοσκών, που φοβούμενοι μήπως αναληφθεί, δηλ. στερέψει το γάλα των ζωντανών τους, μοιράζουν το γάλα στο χωριό για να μην πήξει. Το έθιμο υπάρχει και στα νησιά, όπου γίνονται και αγώνες με βάρκες.

Η Ανάληψη (της Αρμυρής, Γαλατοπέφτης κ.ά.), σαράντα ημέρες μετά το Πάσχα, ανήκει στις ιδιαίτερες εκείνες ημέρες που ο λαός πιστεύει ότι τα μεσάνυχτα ανοίγουν οι ουρανοί και οι καθαροί στην ψυχή μπορούν να δουν τον Χριστό να αναλήβεται στους ουρανούς. Κατά τις Πράξεις των Αποστόλων (9-10), σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση του, ο Ιησούς παρέλαβε τους μαθητές του και πήγε στη Βηθανία, που οι κάτοικοί της πάντα τον υποδέχονταν με ευλάβεια και αγάπη. Εκεί, αφού τους ευλόγησε, ανελήφθη στους ουρανούς: «Και ταύτα ειπών, βλεπόντων αυτών, επήρθη και νεφέλη υπέλαβεν αυτόν από των οφθαλμών αυτών».

Επειδή το γεγονός συνέβη στο ύπαιθρο, εκεί συνήθιζαν να το εορτάζουν μέχρι τον 5ο αιώνα - αρχικά στη Συρία, στην Κωνσταντινούπολη κατόπιν. Αυτός είναι ακόμα ο λόγος που χτίζουν τις εκκλησίες της Αναλήψεως σε υψώματα- πάντα όμως χαμηλότερα από αυτές του προφήτη Ηλία. Για τον ίδιο λόγο οι βυζαντινοί αγιογράφοι συνήθιζαν τη συμβολική απεικόνιση της Αναλήψεως στους τρούλλους των εκκλησιών, όπου ο Ιησούς παριστάνεται να ανεβαίνει με τέσσερις αγγέλους στους ουρανούς και στη μέση η Παναγία να τον κατευοδώνει.

Η σημασία της Αναλήψεως με την παρετυμολόγηση του ρήματος αναλήβομαι (=εξαφανίζομαι) οδηγεί σε μια σειρά από ενέργειες που σκοπό έχουν να προστατεύσουν τα κεκτημένα (το γάλα, τα ζώα, κ.λπ.) και να εξαλείψουν τα δεινά. Σε όλο τον ελληνικό χώρο συνηθίζεται να γίνεται τότε το πρώτο μπάνιο στη θάλασσα, στις λίμνες ή στα ποτάμια, για να «αναληφθούν» οι αρρώστιες και κάθε κακό. Έμπαιναν στη θάλασσα μέχρι τα γόνατα και έπαιρναν σ' ένα μπουκάλι νερό από σαράντα κύματα, που το κρατούσαν «για το καλό». Την ίδια ημέρα οι βοσκοί πλένουν τα ζώα στη θάλασσα ή παίρνουν νερό από σαράντα κύματα και ραντίζουν το σπίτι και τα κτήματα.

Η πέτρα η μαλλιαρή

Συνηθίζεται να παίρνουν από τον βυθό μια πέτρα καλυμμένη με πρασινάδα - τη μαλλιαρή - και να τη φέρνουν στο σπίτι για ευτυχία και υγεία. Οι ανύπαντροι βουτούσαν στη θάλασσα και έπαιρναν πέτρα μαλλιαρή, την οποία έβαζαν στο προσκεφάλι τους λέγοντας: «Χριστέ μου, όπως έδειξες την ανάληψή σου, δείξε μου και μένα τον/την που θα πάρω». Την Πέμπτη της Αναλήψεως (Γαλατοπέφτη ή Πληθερή) στα ορεινά, όπου δεν είναι δυνατή η μετάβαση στη θάλασσα ή σε ποτάμι, ο εορτασμός γίνεται στη στάνη, όπου οι κτηνοτρόφοι προσφέρουν το γάλα των ζώων δωρεάν σε όσους δεν έχουν.

Οσο γάλα της ημέρας περισσέψει δεν το χρησιμοποιούν αλλά το χύνουν. Επίσης τελείται αγιασμός στη στάνη. Η Ανάληψη είναι για τους κτηνοτρόφους μεγάλη γιορτή. Για να μην «αναληφθεί» το γάλα των ζώων βάζουν πάνω από το δοχείο που αρμέγουν γαλατσίδα «για το κακό μάτι», ή κρεμούν γαλατόχορτα πάνω από την πόρτα τους. Την ημέρα αυτή οι γυναίκες συνηθίζουν να συλλέγουν τα βότανα που χρησιμοποιούν για φάρμακα και να βγάζουν το ασπρόχωμα ή ασημόχωμα, είδος απορρυπαντικού πηλού που προορίζεται για λούσιμο όλο το χρόνο, καθώς πιστεύεται ότι εξαλείφει την ψώρα και τις λειχήνες.

Μάλιστα η εξαγωγή του χώματος αυτού από συγκεκριμένο σημείο γινόταν με συμμετοχή πολλών γυναικών μαζί, με τη συνοδεία τραγουδιών. Ο σεβασμός προς τους νεκρούς, που βρίσκονται ακόμη στον «επάνω κόσμο» και ετοιμάζονται να ξαναμπούν στους τάφους, οδηγεί τις γυναίκες στα νεκροταφεία, όπου καθαρίζουν τους τάφους από τα χόρτα, τους ασβεστώνουν και τους περιποιούνται, ανάβουν κεριά, κι όταν γυρίσουν στα σπίτια φτιάχνουν πίτα που τη μοιράζουν στη γειτονιά και στους φτωχούς «για συχώριο».

Voiotosp.blogspot.com (12/5/2010)