Μήνυμα Μ. Παρασκευής σωτ. έτους 2015 Ι. Μ. Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

 

Μήνυμα Μ. Παρασκευῆς σωτ. ἔτους 2015
Ἱ. Μ. Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

«Χριστός κατέθετο σφαγείς ἐπί τοῦ Σταυροῦ τό αἷμα τό θεϊκόν»

Ἀγαπητοί ἀδελφοί,

Τό μυστήριον τῆς σωτηρίας μας τό «ἀποκεκρυμμένον ἀπό τῶν αἰώνων καί ἀπό τῶν γενεῶν» λαμβάνει σήμερα τήν πλέον δραματική τροπή του· ὁ «υἱός τοῦ ἀνθρώπου παραδίδοται εἰς τό σταυρωθῆναι»! Σήμερα ἡ ἐκ τῶν Ἰουδαίων σωτηρία  (Ἰω. 4, 22) παραδίδεται στά ἔθνη, καθώς οἱ νομικοί ἀρχιερεῖς δέν ἀνεγνώρισαν Βασιλέα «εἰ μή Καίσαρα» (Ἰω. 19, 15). Σήμερα ἑσμός ἐθελοκάκων θεοκτόνων παραδίδει πρός Σταύρωσιν τόν ἐθελόθυτον καί ἀπειρόκακον Ἄρνα, τόν Θελητήν τοῦ Ἐλέους, «ἵνα κατάσχῃ τήν κληρονομίαν» (Ματθ. 21, 38) Ἐκείνου, ὁ Ὁποῖος εἶναι ὁ «υἱός τοῦ ἀνθρώπου ὅν ὁ Θεός ἐκραταίωσεν ἑαυτῷ» (Ψαλμ. 79, 16).  Σήμερα «ἡ ἀκανθηφόρος Ἑβραίων συναγωγή, oὐ στοργήν πρός τόν Εὐεργέτην φυλάξασα μητρικήν», ἐπιθέτει στέφανον ἐξ ἀκανθῶν στόν μόνο  Νυμφίο καί Βασιλέα τῆς «θυγατρός Ἱερουσαλήμ». Σήμερα κρεμᾶται ἐπί Ξύλου καί ἐπί κορυφῆς τῆς πέτρας τοῦ Γολγοθᾶ, διψῶν καί ποτιζόμενος μέ ὄξος, ἡ Πέτρα Χριστός, ἡ πηγή τῆς ἐνεργείας τοῦ Παναγίου Πνεύματος, «ὕδατος τοῦ ἁλλομένου εἰς ζωήν αἰώνιον» (Ἰω. 4, 14). Σήμερα οἱ πόδες Ἐκείνου πού ἔπλυνε τούς πόδας τῶν ἱερῶν μαθητῶν καί τοῦ προδότου, πλύνονται ἐν τῷ θεορρύτῳ αἵματι πού ἐκχέεται «περί πολλῶν, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν» (Ματθ. 26, 28).

Ἀλλ' ὅμως ὅλα αὐτά ἔχουν ἐπιτραπεῖ γιά τήν σωτηρία μας· καί ὁ προνοητής τῶν πάντων Υἱός καί Λόγος καί Θεός, ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς, διά τῆς συγκαταβάσεώς Του ὁδηγεῖ σέ ἐκπλήρωση τίς περί Αὐτοῦ προφητεῖες· διότι τήν ἡμέρα αὐτή προεῖδε ἐν Πνεύματι ὁ ἅγιος Προφήτης Ἱερεμίας ἕξι αἰῶνες νωρίτερα καί προεφήτευσε περί τῶν σταυρωτῶν «δεῦτε καί ἐμβάλωμεν ξύλον εἰς τόν ἄρτον αὐτοῦ καί ἐκτρίψωμεν αὐτόν ἀπό γῆς ζώντων» (11, 19),  πηγνύοντες τό Ξύλον τοῦ Σταυροῦ  εἰς τό Δεσποτικόν Σῶμα, τόν «οὐράνιον Ἄρτον, τήν τροφήν τοῦ παντός κόσμου». Τήν κοσμοσωτήριον Σταύρωσιν προεφήτευσε ὁ μέγας Προφήτης Ἠσαΐας ἑπτά αἰῶνες πρό τοῦ Χριστοῦ λέγων, ὅτι «αἴρεται ἀπό τῆς γῆς ἡ ζωή Αὐτοῦ, ἀπό τῶν ἀνομιῶν τοῦ λαοῦ μου ἤχθη εἰς θάνατον» (53, 8)· καί Αὐτός δέν εἶναι παρά ὁ Ἴδιος «ὁ Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος, Θεός ἰσχυρός, ἐξουσιαστής, Πατήρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος», τοῦ ὁποίου ἡ ἀρχή καί ἐξουσία εἶναι ὁ ἐπ' ὤμου βασταχθείς ὑπ΄Αὐτοῦ Σταυρός, «οὗ ἡ ἀρχή ἐγενήθη ἐπί τοῦ ὤμου αὐτοῦ» (9, 5). Τήν Θυσία τοῦ Σταυρωθέντος Μεσσίου προκηρύσσει ἀκόμη παλαιότερα καί ὁ Προφητάναξ Δαυίδ, γράφων ὡς διά στόματος τοῦ Ἀμνοῦ τοῦ Θεοῦ: «ὤρυξαν χεῖράς μου καί πόδας· ἐξηρίθμησαν πάντα τά ὀστᾶ μου, αὐτοί δέ κατενόησαν καί ἐπεῖδόν με· διεμερίσαντο τά ἱμάτιά μου ἑαυτοῖς καί ἐπί τόν ἱματισμόν μου ἔβαλον κλῆρον» (Ψαλμ. 21, 17-19).

 Ἐνῷ ὅμως διά τῶν φρικτῶν τοῦ Χριστοῦ παθημάτων πιστοποιεῖται ἡ ὁμοούσιος μέ ἐμᾶς ἀνθρωπότητά Του, ταυτοχρόνως δοξάζεται διά τῶν θαυμάτων ἐπί τοῦ Σταυροῦ καί ἡ ὁμοούσιος καί ταυτοτελής μέ τόν Πατέρα Θεότητά Του· «καί τό μέν αὐτῶν διαλάμπει τοῖς θαύμασι, τό δέ ταῖς ὕβρεσιν ὑποπέπτωκε»· καί παρ΄ ὅτι στόν Ἰησοῦ Χριστό ἕνα εἶναι τό Πρόσωπο «τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἀνθρώπου», δηλαδή τό θεῖο Πρόσωπο τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου, παρά ταῦτα «ἕτερόν ἐστιν ἐκεῖνο ἐξ οὗ ἑκατέρῳ κοινόν ἐστι τό τῆς ὕβρεως», δηλαδή ἡ ἀνθρωπίνη φύση τοῦ Χριστοῦ, λόγῳ τῆς ὁποίας ὁ Θεάνθρωπος ὀνομάζεται συγκαταβατικῶς «Θεός παθητός καί Κύριος τῆς Δόξης ἐσταυρωμένος (Α΄ Κορ. 2, 8), οὐ καθό Θεός, ἀλλά καθό καί ἄνθρωπος ὁ αὐτός», καί ἄλλο εἶναι ἡ θεία Του φύση, «καί ἕτερον ἐξ οὗ κοινόν τό τῆς δόξης καθέστηκε», χάρις στήν ὁποία ἡ ἀνθρωπίνη φύση Του ἔχει πλουτισθεῖ μέ τό πλήρωμα τῆς δόξης τῆς Θεότητος, καί ἔτσι ὁ Ἰησοῦς ὀνομάζεται ἐπίσης καί «ἄνθρωπος ἐπουράνιος» (Α΄ Κορ. 15, 49).

 

            Καί Ἐσταυρωμένος λοιπόν ὁ Μεσσίας δέν ἔπαυσε νά εἶναι ὁ Κύριος τῶν Δυνάμεων,  Θεός Παντοκράτωρ, Κύριος τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου. Ὁ «ἐν νεκροῖς ἐλεύθερος» δέν ὑπήχθη στή βία τοῦ θανάτου ἤ οἱασδήποτε σωματικῆς πληγῆς καί κακώσεως· διότι, ὅπως ὁ Ἴδιος, ἡ Αὐτοαλήθεια, ἐδογμάτισε, «οὐδείς αἴρει τήν ψυχήν μου ἀπ' ἐμοῦ, ἀλλ' ἐγώ τίθημι αὐτήν ἀπ' ἐμαυτοῦ· ἐξουσίαν ἔχω θεῖναι αὐτήν, καί ἐξουσίαν ἔχω πάλιν λαβεῖν αὐτήν» (Ἰω. 10, 18). Ἐπειδή εἶναι Θεός, δέν ἐξέπνευσε, παρά μόνον ὅταν εἶχαν ὅλα ἐκπληρωθεῖ, ἀκόμη καί ἡ τελευταῖα σχετική προφητεία, «ἔδωκαν εἰς τό βρῶμά μου χολήν καί εἰς τήν δίψαν μου ἐπότισάν με ὄξος» (Ψαλμ. 68, 22)· δέν ἀπέθανε δηλαδή κατά σάρκα προτοῦ προκαλέσει καί ἐκείνην: «εἰδώς οὖν πάντα πεπληρωμένα λέγει “Διψῶ”, πάλιν ἐνταῦθα προφητείαν πληρῶν ... καί οὐ πρότερον ἐπῄει τῷ σώματι ἡ τελευτή, ἕως ὅτε αὐτός ἐβούλετο». Ὁ πρώιμος χρόνος τοῦ θανάτου Του καί ἡ ἰσχυρά κραυγή Του ἐπί τοῦ Σταυροῦ ἀμέσως πρό τούτου (Ματθ. 27, 50), ἀπόδειξη ὅτι δέν εἶχε σωματικῶς ἐξαντληθεῖ, διακηρύσσουν ὅτι ὁ Θεάνθρωπος αὐτεξουσίως ἐξεψύχησε· «διά τοῦτο γάρ φωνῇ ἔκραξεν͵ ἵνα δειχθῇ ὅτι κατ΄ ἐξουσίαν τό πρᾶγμα γίνεται. Ὁ γοῦν Μάρκος φησίν͵ ὅτι ἐθαύμασεν ὁ Πιλάτος͵ εἰ ἤδη ἐτεθνήκει· καί ὅτι ὁ κεντυρίων διά τοῦτο μάλιστα ἐπίστευσεν͵ ὅτι μετ΄ ἐξουσίας ἀπέθανεν». Ἡ τεθεωμένη ψυχή Του, μέ τήν ὁποία θά καταβῇ στόν ᾍδη δέν ἀφῃρέθη ἀπό Αὐτόν, ἀλλά Αὐτός τήν παρέδωσε: «Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρατίθεμαι τό πνεῦμά μου» (Λουκ. 23, 46), καί ἡ λέξη “παρατίθεμαι” «τό ἑκούσιον διδάσκει τοῦ Πάθους». Ὑπέρ τῆς ἀληθείας αὐτῆς ἐπιμαρτυρεῖ ἐπίσης μέ ἀκρίβεια τό ὅτι ὁ Χριστός δέν ἔκλινε τήν κεφαλή ἀφοῦ παρέδωσε τό πνεῦμα, ὡς κοινός θνητός, ἀλλά αὐτεξουσίως ἐξέπνευσε, καθότι Θεός καί Κύριος  τῶν πάντων, ἀφοῦ πρῶτα ἔκλινε τήν κεφαλή (Ἰω. 19,30)· «οὐδέ γάρ ἐπειδή ἐξέπνευσεν ἔκλινε τήν κεφαλήν, ὅπερ ἐφ' ἡμῶν γίνεται, ἀλλά, ἐπειδή ἔκλινε τήν κεφαλήν, τότε ἐξέπνευσε· δι΄ ὧν πάντων ἐδήλωσεν ὁ Εὐαγγελιστής ὅτι τοῦ παντός Κύριος αὐτός ἦν».

 Καί ἄν ὁ Λυτρωτής μας καί Θεός χρησιμοποιώντας προφητικά λόγια ἐκραύγασε «Ἠλί ἠλί, λιμᾶ σαβαχθανί, τοῦτ' ἔστι, Θεέ μου Θεέ μου, ἱνατί με ἐγκατέλιπες;» (Ματθ. 27, 46 & Ψαλμ. 21, 2), αὐτό δέν φανερώνει τήν ἐγκατάλειψή Του ἀπό τόν Πατέρα· πῶς ἦταν δυνατόν νά εἶναι κεχωρισμένος τοῦ Πατρός «ὁ ὤν διά παντός σύν τῷ Πατρί;», ὁ μαρτυρῶν ὅτι «ἐγώ ἐν τῷ Πατρί καί ὁ Πατήρ ἐν ἐμοί ἐστιν;» (Ἰω. 14, 10)· ἀλλά ἡ φωνή αὐτή φανερώνει ἐν πρώτοις τήν οἰκείωση τῶν ἀνθρώπων ἐκ μέρους τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος ὡς ἐκ προσώπου ἡμῶν, τῶν μακράν τοῦ Θεοῦ εὑρισκομένων τότε ἀνθρώπων, ἐκφέρει τήν προσευχή αὐτή· «οὐ κατελείφθη ὑπό τῆς οἰκείας θεότητος, ἀλλ' ἡμεῖς ἦμεν οἱ ἐγκαταλελειμμένοι καί παρεωραμένοι. Ὥστε τό ἡμέτερον οἰκειούμενος πρόσωπον ταῦτα προσηύξατο. Τήν τε κατάραν καί τήν ἐγκατάλειψιν ἡμῶν καί τά τοιαῦτα οὐκ ὄντα φυσικά» ἰδιώματα τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως «οὐκ αὐτός ταῦτα ὤν ἤ γενόμενος ᾠκειώσατο, ἀλλά τό ἡμέτερον ἀναδεχόμενος πρόσωπον καί μεθ΄ ἡμῶν τασσόμενος». Ἐπιπλέον δέ, ἀποτελεῖ ἡ κραυγή αὐτή καί ὁμολογία τῆς ἀδιαλείπτου ἑνότητός Του μέ τόν Πατέρα, «ἵνα μάθωσιν ὅτι μέχρις ἐσχάτης ἀναπνοῆς τιμᾷ τόν πατέρα καί οὐκ ἔστιν ἀντίθεος. Διό καί προφητικήν ἀφῆκε φωνήν, ὥστε αὐτόν γενέσθαι κατάδηλον, διά πάντων δεικνύς αὑτοῦ τήν ὁμόνοιαν πρός τόν γεγενηκότα».

 

Ἀγαπητοί ἀδελφοί,

 Τό πανάγιον Πάθος τοῦ Σωτῆρος συνιστᾷ ἕνα ἀπό τά κορυφαῖα δόγματα τῆς Ἐκκλησίας, στό ὁποῖο διαλάμπει κατ' ἐξοχήν ἡ ἄπειρος ἀγάπη καί σοφία τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ, ἀλλά καί ὁ πλοῦτος τῆς Παντοδυναμίας Του. Μόνον ὡς Θεός ὁ σταυρωθείς ἦταν δυνατόν νά κινήσει τά στοιχεῖα τῆς ἀψύχου κτίσεως σέ διαμαρτυρία: «εἰ κοινός ἄνθρωπος ἦν ὁ Χριστός, πῶς τεθνεῶτος αὐτοῦ τοσοῦτος ἦν ἐν τοῖς στοιχείοις ὁ θόρυβος;». Διά τοῦτο, ἄς ἀναλογισθοῦμε τήν ἀτίμητη ἀξία τοῦ Δεσποτικοῦ Αἵματος, τῆς «ἀληθοῦς πόσεως» (Ἰω. 6,55), διά τοῦ ὁποίου λυτρωθήκαμε ἀπό τήν ἁμαρτία («ἠγοράσθημεν γάρ τιμῆς», [Α΄ Κορ. 6, 20] ) καί διά τοῦ ὁποίου συνίσταται ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας ἐν ὑπερβολῇ ἁγιασμοῦ· ὁ Χριστός «κατέθετο σφαγείς ἐπί τοῦ Σταυροῦ τό αἷμα τό θεϊκόν, θυσίαν ἀνυσιμωτάτην ἐς ἄκρον· ρυέν γάρ ἀπό τῶν μελῶν καί τῆς πλευρᾶς ἐκπηδῆσαν, τί οὐκ ἄν καί δέδρακε καί δράσειεν ἀγαθόν; ... Πόσον ἡ φύσις ἡμῖν μεμόλυνται, ὅσον οὐκ ἄν ἀποπλῦναί τε καί καθᾶραι τό θεῖον ἐκεῖνο νίτρον ἐδύνατο;». Αὐτῷ, τῷ Σταυρωθέντι ὑπέρ ἡμῶν, ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ὁ Καθηγούμενος τοῦ Ἱ. Ἡσυχ. Παντοκράτορος,

 

† Ἀρχιμ. Κύριλλος
καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί

ΠΡΟΣΕΥΧΗ :ΟΠΛΟ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ!Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου,

Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, πού ἔγινε στά πλαίσια τῶν κατηχητικῶν ἀναλύσεων τῆς πρός Τίτον ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, στό χωρίο Κεφάλαιο 1, στίχος 10, στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου, Δικηγορικῶν Γλυφάδας, τήν Πέμπτη 12-3-2015.

Ἐμεῖς τί λέμε; Προσευχόμαστε γιά τόν ἄλλο. Ὑπάρχει κάτι βαθύτερο πού κάνει ὁ Θεός. Τά πάντα μπορεῖ νά κάνει. Ἐμεῖς φτάνουμε στά ὅρια. Ἄν δέν γίνεται ὁ λόγος μας τίποτε, ὄχι γιά νά σταματήσουμε, θά καταλήξουμε στό ἀκραῖο καί παιδαγωγικό ἐκφραστικό μέγεθος πού λέγεται προσευχή. Αὐτό τό λέω πάντα, τό ξεχνᾶμε ὅμως, γιατί σέ πολλές ἀγωνιώδεις καταστάσεις πού ζοῦμε καί, πολλές φορές, ἔχουμε μιά σωστή ἄποψη καί θέλουμε νά προστατεύσουμε τόν ἄλλο, καί τό λέμε, τό ξαναλέμε, κι ἐπειδή τό εἴπαμε παραπάνω ἀπ᾽ ὅ,τι πρέπει, παραπάνω ἀπ᾽ ὅσο τό λέει ὁ Θεός, καί ξεπεράσαμε καί τά μέτρα τοῦ Θεοῦ, καί κάναμε μιά -γιά καλά πράγματα- πλύση ἐγκεφάλου, κι ὁ ἄλλος ἀντιδρᾶ, εἶναι καλύτερα νά σωπάσουμε καί νά καταλήξουμε στό μέγεθος πού πιστεύουμε καί δέν πιστεύουμε· πού εἶναι ἡ προσευχή. Τήν πιστεύουμε ὅλοι. Ἀλλά τήν πιστεύουμε, ἤ μᾶλλον καλύτερα, τήν πιστεύουμε, ἀλλά τήν ἐμπιστευόμαστε; Γιατί στά δύσκολα, πού ὅταν δέν γίνεται κάτι, πόσες φορές τό λέω; Λέω, «νά προσεύχεσαι». Οἱ ἄλλοι μ᾽ ἀκοῦνε μ᾽ ἕνα ὕφος ἱλαρό, γελοιοποιητικό, «ἔ, αὐτό τό ξέρουμε, νά προσευχόμαστε. Καλή ἰδέα μᾶς ἔδωσες». Μά εἶναι τό μεῖζον. Λέει, «μή μοῦ πεῖς νά προσεύχομαι, [πές μου] τί νά κάνω». Λέω, «νά προσεύχεσαι» καί λέει, «αὐτό τό ξέρω». Ἔ, κάν᾽ το. Ἄν τό ξέρεις καί τό κάνεις, καί τό κάνεις ἱλαρῶς, καί τό κάνεις ὅπως πρέπει, εἶναι σίγουρο ἕνα πράγμα, πού ὁ Θεός θά δώσει ἀπάντηση. Πῶς, πότε, μέ ποιό τρόπο, δέν τό ξέρω. Ἀλλά ὁ Θεός δίνει ἀπαντήσεις.   Μήν καταλήξουμε λοιπόν, καί φρεναπάτες νά γίνουμε καί νά μήν πιστεύουμε στή δύναμη τῆς προσευχῆς. Γιατί ὅποιος δέν γνωρίζει καί δέν πιστεύει στή δύναμη τῆς προσευχῆς, γίνεται φρεναπάτης. Ἀπό ἕνα σημεῖο καί μετά δέν μπορεῖ νά κάνει κάτι. Ἐδῶ σταματᾶμε. Καί γίνεται πιά μιά λανθασμένη παιδαγωγία. Αὐτό μπορεῖ νά τό κάνουν φορεῖς, κρατικά μεγέθη, ἀλλά ἐμεῖς οἱ χριστιανοί δέν μποροῦμε νά τό κάνουμε σέ μιά διαπροσωπική παιδαγωγία. Βλέπετε ἡ φρεναπάτη τί φέρει μέσα της δηλαδή, πού ᾽ναι μιά ἰσχυρή, βλαβερή καί βέβηλη παρέμβαση στήν προσωπικότητα τοῦ ἄλλου. Κι αὐτή τήν προσωπικότητα ὁ Θεός τήν κρατάει ἀλώβητη. Γι᾽ αὐτό ἡ λέξη ἐλευθερία εἶναι πολύ ἰσχυρή λέξη. Ἐμεῖς μπορεῖ νά μήν τήν καταλάβαμε κι ἐκφράζεται μ᾽ ὅλα τά μεγέθη. Δέν εἶναι μονάχα ἐλευθερία ἀπό τίς κινήσεις μας, πῶς κινούμεθα στόν χῶρο καί δέν εἴμαστε φυλακισμένοι, εἶναι ἐλευθερία τοῦ νοός, κι αὐτή εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ.   Ἔστω λοιπόν καί γιά καλούς λόγους δέν μποροῦμε νά παρεμβαίνουμε. Καί φυσικά, ἄν εἶναι κακοί οἱ λόγοι πού κάνει ὁ ἄλλος, θά τοῦ ποῦμε μιά-δυό φορές, ὅπως τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή, καί πάλι θά καταλήξουμε στήν προσευχή. Δίνω ἔμφαση λοιπόν, ὡς ἀποτέλεσμα μιᾶς τέτοιας διεργασίας, στή βαθιά ἐμπιστοσύνη τοῦ πιστοῦ στήν προσευχή. Μή μοῦ λέτε πού τό ξέρετε, εἶναι θέμα ἐμπειρίας πού πρέπει νά τό δοκιμάσετε. Καί στά πολύ δύσκολα πράγματα ἀντί νά κλαῖτε, νά ὠρύεσθε, νά ἀπογοητεύεστε, νά παίρνετε χαπάκια· νά καταλήξετε στήν προσευχή.   Κι ἐκεῖ εἶναι ἡ μεγάλη δύναμη τοῦ ὀρθοδόξου χριστιανοῦ. Εἰδάλλως καί φρεναπάτης εἶσαι καί γιά λανθασμένα πράγματα μάχεσαι.   [...]   Κι ἄν δέν γίνεται τίποτε τό τονίζω καί πάλι, γιά νά ᾿χω στόν νοῦ σας πάντα ὁλοκληρωμένο τό σχῆμα, ὑπάρχει ἡ δυναμική καί τό δυνατό στοιχεῖο τῆς προσευχῆς. Κρατῆστε ὅλο αὐτό τό μοντέλο στόν νοῦ σας. Γιατί βλέπω καθημερινά ἀνθρώπους σ᾿ ἀπελπισία, σ᾿ ἀπόγνωση. Γιατί προσπαθοῦν κάτι, ἔστω γιά τό καλό, γι᾿ ἀνθρώπους κοντινούς τους καί δέν γίνεται. Δέν ἐπιτρέπεται ἡ ἀπελπισία. Γιατί ἐάν δέν γίνει τό δικό μου καί μέ πιάσει ἀπελπισία, ἤδη ἁμάρτησα, γιατί μοῦ ἦλθε ἀπελπισία. Γιατί κάτι ἀπό αὐτά πού λέω δέν τά κάνω. Γιατί στό τέλος- τέλος δέν ἐμπιστεύομαι τόν Θεό! Πού Ἐκεῖνος στό τέλος-τέλος ξέρει τί θά κάνει! Κρατῆστε κι αὐτό, δηλαδή. Ἐάν μέσα ἀπό μιά τέτοια διεργασία καταστροφολογίας, τήν ὁποία περνοῦν οἱ ἄνθρωποι οἱ δικοί μας, καί δυσκολευόμαστε καί λυπόμαστε καί περάσουμε ἐμεῖς ἀπελπισία, τότε δέν προσφέρουμε τίποτε! Ξέρεις, οἱ ἄρρωστοι δέν μποροῦν νά γιατρέψουν τόν ἀσθενή. Πρέπει νά εἶσαι ὑγιής. Καί νά δώσεις τή μάχη σου μέχρι τέλους. Καί ἡ μάχη μέχρι τέλους ποιά εἶναι; Νά μήν καμφθεῖς... καί τουλάχιστον βαθιά νά ἐμπιστεύεσαι ὅτι ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ θά ἐξαρτηθεῖ καί ἀπό τό μέγεθος τῆς προσευχῆς σου. Αὐτό γιά νά μήν ὑπάρχουν χριστιανοί ἀπελπισμένοι...